historia

Czemu w wodzie łatwiej się podnosi ciężary? Odc. 6 LAMU’23

Witajcie Kochane Młode Umysły! W tym odcinku dajecie popis spostrzegawczości zauważając i pytając o różne dziwne rzeczy dziejące się na co dzień dokoła nas. Zapraszam do naukowiec wycieczki przez nasze łazienki, szuflady i zakurzone kąty w mieszkaniach! 00:48 Część I ChemiaOdpowiada dr Urszula Koss-Wierzbicka, chemiczka, Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki 00:48 Dlaczego klej klei? Kuba, 5 lat05:17…

Read More

Kryminalne XX-lecie – jak wyglądał przestępczy półświatek II Rzeczypospolitej? [E155]

Doliniarze, kasiarze, sutenerzy. I wielu innych. – Nie da się opowiadać o społeczeństwie międzywojennym bez bardzo istotnego elementu życia społecznego, jakim jest przestępczość – tak wyjaśnia swoje zainteresowania badawcze prof. Mateusz Rodak, mój gość z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Rozmawiamy więc o półświatku w II Rzeczypospolitej – to temat wciąż niezbyt dobrze zbadany, jako…

Read More

Unia Lubelska – jak dwa państwa i narody w jeden lud zniosła i spoiła? [E153]

Były i radykalne hasła: że nazwa „Litwa” powinna zniknąć, a zastąpić ją trzeba Nową Polską. Byłaby więc Małopolska, Wielkopolska i Nowa Polska – opowiada w Radiu Naukowym prof. Henryk Gmiterek. Rozmawiamy o okolicznościach podpisania Aktu Unii Lubelskiej do czego doszło 1 lipca 1569 roku. Nagrywamy oczywiście w Lublinie, a prof. Gmiterek jest historykiem, emerytowanym profesorem…

Read More

Wikingowie – kim tak naprawdę byli legendarni wojownicy z północy? [E146]

Dogadałby się Pan z wikingami? – pytam prof. Jakuba Morawca. Odpowiada po chwili zastanowienia:  – Dobre pytanie. Może gdybyśmy do siebie pisali na kartkach. Musimy pamiętać, że my operujemy językiem biernym, którego wymowę próbujemy przystosować ze współczesnego islandzkiego. Ale nie możemy być jej pewni. Prof. Morawiec zajmuje się badaniami nad dziejami średniowiecznej Skandynawii, rozwojem ideologii władzy…

Read More

Cesarstwo Bizantyńskie – odtrącona ostoja chrześcijaństwa [E140]

Mamy w Polsce kłopot z Bizancjum. – W poprzek wojny polsko-polskiej wszyscy biją w Bizancjum jak w bęben – mówi w Radiu Naukowym dr Andrzej Kompa, bizantynista, mediewista, prodziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego. I niezwykły erudyta. Spotkaliśmy się przy okazji książki „Bizancjum” Petera Sarrisa (wyd. Uniwersytetu Łódzkiego), którą dr Kompa przetłumaczył. Do niesprawiedliwego wizerunku Bizancjum…

Read More

Horyzonty polskiego szlachcica – jak wyglądała edukacja w I RP? [E127]

Ćwiczono się w szermierce, w tym słownej, uczono historii – głównie własnego rodu. Czytano także pisma starożytne, aczkolwiek nieco cenzurowane ze względów religijnych. – Wycinano z pism antycznych kwestie, które będą się jakkolwiek wiązały z pogaństwem, i treści erotyczne. Rzym się okazywał absolutnie świątobliwym miastem i państwem, a doskonale wiemy, że tak nie było –…

Read More

Umysł średniowieczny – jak myślano o szczęściu, wolności i śmierci [E123]

Czy da się zajrzeć do umysłów sprzed wieków? Wyobrazić sobie, jak myślano o codzienności? O własnym „ja”? Dla historyków jest to wyjątkowo trudne, ale pewne rzeczy da się wnioskować ze źródeł pisanych oraz odkryć archeologów. Zdaniem prof. Anety Pieniądz z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, świat średniowieczny mentalnie znacząco odbiegał od współczesnego. – My jesteśmy przekonani,…

Read More

I wojna światowa – nędzny początek nowej Europy [E120]

Sytuacja wojenna nie urywa się z dnia na dzień – mówi w Radiu Naukowym prof. Maciej Górny z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. – Dla gospodarek, życia codziennego ludzi, dla aprowizacji, to nie jest fundamentalna zmiana. To nie jest tak, że przechodzimy z trybu wojennego na pokojowy i szynka jest w sklepie – podkreśla. Co…

Read More

Archeologia podwodna – jak wydobyć zabytki z morskiego dna? [E119]

Bałtyk jest wdzięcznym morzem do zachowywania się drewnianych wraków. W Morzu Śródziemnym jest z tym gorzej. – Tam dużym problemem jest świdrak okrętowiec – mówi w Radiu Naukowym dr Krzysztof Kurzyk, Kierownik Działu Badań Podwodnych w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku. Świdrak zjada drewniane konstrukcje. W Bałtyku, poza pojedynczymi przypadkami w duńskich cieśninach, w zasadzie…

Read More

Ziemie odzyskane – niedopowiedziane historie milionów polskich rodzin [E116]

My sobie wyobrażamy, że to było jeden do jeden: wysiedlamy Niemców i przychodzą ludzie z Kresów. To nie do końca tak. Grupa osadników była bardzo zróżnicowana – podkreśla w Radiu Naukowym dr Karolina Ćwiek-Rogalska, kulturolożka i etnolożka z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Badaczka zajmuje się studiami nad pamięcią i nad rzeczami, wysiedleniami ludności niemieckojęzycznej…

Read More