Szary, miękki, brzydki, delikatny. Niepozorny. – W ogóle nie widać po nim, że to jest coś, co tworzy nas, naszą i innych zwierząt inteligencję – mówi o mózgu w Radiu Naukowym dr Paweł Boguszewski. – Co więcej, po tej szarej mazi nie widać żadnych emocji. Serce chociaż szybciej zabije, a mózg jest niewzruszliwy – dodaje neuronaukowiec. Mówiąc wprost: ten najważniejszy organ naszego ciała jest zupełnie nieczuły. Bo pozbawiony receptorów bólowych.

Właśnie dlatego scena, jak Hannibal Lecter wcina mózg swojej ofiary (żywej), nie jest taka zupełnie wykluczona z medycznego punktu widzenia. Praktyczniej i mniej okrutnie, z tej nieczułości mózgu korzysta się przy okazji operacji wybudzeniowych. Oto pacjent – mimo otwartej czaszki i manipulującego w środku chirurga – jest przytomny. Ba! Jest proszony o mówienie, pisanie, powtarzanie melodii czy grę na gitarze. Wszystko po to, żeby precyzyjnie zlokalizować w mózgu tego konkretnego pacjenta obszary odpowiedzialne za główne funkcje. Zobaczcie, jak to wygląda:

Dlaczego takie operacje są potrzebne? Okazuje się, że popularne mapki mózgu pokazujące, który obszar za co odpowiada, są tylko orientacyjne. – To są mapy statystyczne, pokazują nam, gdzie dana funkcja jest u większości ludzi. Ale znajdziemy także takie osoby, u których będzie to w nieco innym miejscu – tłumaczy Paweł. Usadowienie niektórych funkcji jest bardziej stałe, innych bardziej zmienne w zależności od osobnika. O wszystkim decydują geny i środowisko.

W podcaście rozmawiamy też o wieloletniej debacie na temat tego, czy w naszym mózgu powstają nowe neurony. Otóż tak, powstają, ale nie służą do regeneracji. – W przypadku uszkodzeń mózgu nic nie odrośnie i nie utworzy nowych połączeń – przyznaje ekspert. Dlaczego tak jest? To związane z naszą… jednorazowością, która jest przydatna dla ewolucji. Więcej wysłuchacie w podcaście. Zapraszamy!

A Pawła znacie już z odcinka: Naukowy przewodnik po imprezie, czyli dlaczego alkohol zmienia nasze zachowanie? [E06]

Rozkład jazdy:
1:37 Czy mózg jest jak cebula? O warstwowej budowie
4:47 O mózgu gadzim, ssaczym i naczelnym
7:15 Ewolucja tego narządu centralnego
11:05 Czy badacz mózgów dotyka mózgów
12:46 O niepozorności i poglądach Egipcjan oraz Arystotelesa
16:06 Mózg niewzruszony
17:30 Dlaczego scena z Hannibala Lectera mogła się wydarzyć
18:33 Mapa mózgu – czy każdy ma mózg zbudowany tak samo
24:50 Dlaczego niczego nie widzimy „na własne oczy”
32:30 Czy w mózgu tworzą się nowe neurony?
33:40 O plastyczności i przejmowaniu funkcji
33:50 Dlaczego ludzki mózg jest pozbawiony możliwości regeneracji
39:05 Skąd wiemy, gdzie co jest. O neuroobrazowaniu
43:10 Czy mózg arcymistrza szachowego się męczy
46:06 O operacjach na wybudzonych pacjentach
50:05 Mózg jako open space
51:33 Czy jest jakiś główny pilot?
58:08 Sztuczna inteligencja zyska świadomość?
1:00:17 Decyzje podejmowane przed nami

Ilustracje: Jensflorian – Own work, Wikimedia