Polscy botanicy pracujący nad poznawaniem roślinności Tadżykistanu powtarzali wielokrotnie: „Tu jest jak w raju”. Od słowa do słowa doszli do wniosku, że można tę impresję zamienić w projekt naukowy. I tak powstał pierwszy pomysł poszukiwania Edenu z perspektywy botanicznej.

Wśród tych naukowców był gość Radia Naukowego, prof. Arkadiusz Nowak, obecnie dyrektor Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie oraz Ogrodu Botanicznego – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN. – Słowa Księgi Rodzaju zamienialiśmy na pewne cechy roślinności – wyjaśnia prof. Nowak. Te cechy to np. dostępność roślin leczniczych, roślin jadalnych, drzewa, na które łatwo się wspiąć, do tego wystarczające ciepło pozwalające komfortowo chodzić nago. Badacze brali również pod uwagę czynniki geograficzne i historyczne.

– Uznaliśmy, że sprawdzimy tereny od Sycylii do Afganistanu. Na północy maksymalnie do brzegu Kaukazu i gór Elbrus. Na południu do Etiopii i pogranicza Somalii – wylicza prof. Nowak. Do współpracy zaprosili kolegów m.in. z Iranu i Armenii. Po dokładnych analizach ze wsparciem oprogramowania naukowcy uzyskali trzy typy roślinności, które najlepiej pasują jako archetyp Edenu.

Na trzecim miejscu jest gaj granatu, dwa pierwsze na podium zajmują gaje pistacji, różniące się dominującym gatunkiem (szczegóły w podcaście). Zgadza się nawet wąż zagadujący do Ewy z drzewa. – Gospodarz, u którego spaliśmy na granicy z Afganistanem, przestrzegał nas przed żmijami. Powiedziałem, że jesteśmy przygotowani, mamy wysokie buty. To nie o buty chodzi, te żmije, gur-za, atakują z drzew pistacji – opowiada prof. Nowak.

Praca ukazała się „Regional Environmmental Change”. Jakie wzbudziła reakcje? – Zainteresowanie jest ogromne – mówi naukowiec.

Raj w Powsinie

Prof. Nowak chciałby, aby botaniczny archetyp Edenu został odtworzony w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie. Taka „kopia zapasowa” w połączeniu z zabezpieczeniem w banku nasion jest potrzebna. Pistacjowe gaje w Azji Środkowej są zagrożone ze względu na postępujące zmiany klimatyczne i rosnące wraz z nimi ryzyko pożarów. Według wyliczeń za pół wieku gaje mogą zniknąć.

W podcaście rozmawiamy również o tym, czym jest nowoczesna botanika, czym się różnią fartuchowcy od kaloszowców, ile gatunków roślin zna doświadczony profesor oraz czy to wypada zapomnieć nazwę, którą się samemu wymyśliło. Bardzo polecam!